Khi đi du lịch Sapa bạn không chỉ được ngắm những quang cảnh xinh đẹp của núi rừng Sapa, của những thửa ruộng bậc thang kì vỹ ở Sapa mà bạn còn có cơ hội khám phá những nét độc đáo của đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây qua cuộc sống hàng ngày hoặc qua những lễ hội truyền thống của họ. Lễ hội Nhù đăng của người Mông là một trong những lễ hội quan trọng thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn của người Mông. Đây là nghi lễ được người Mông rất coi trọng bởi nghi lễ thể hiện lòng biết ơn đối với người đã mất.
Nếu như người kinh hằng năm tổ chức lễ giố cho ông bà, cha mẹ thì người Mông lại tổ chức lễ Nhù đăng để báo lễ ông bà cha mẹ đã mất.
Lễ hội Nhù đăng của người Mông ở Sapa
Lễ Nhù đăng được các đồng bào dân tộc Mông tổ chức vào dịp cuối năm sau khi mùa vụ đã gặt hái xong gia đình có thời gian rảnh rỗi và điều kiện kinh tế dư giả hơn. Tuy nhiên lễ hội này không được người dân tổ chức thường xuyên mà chỉ khi gia đình có người ốm đau hay chủ nhà mơ thấy linh hồn của người đã mất về đòi trâu nhù thì chủ nhà mới mời thấy cúng ở trong làng xem giúp và nếu như đúng bố mẹ về đòi trâu thì gia đình mới tổ chức lễ cúng vì vậy cũng có nhiều gia đình khi con qua đời mà chưa tổ chức lễ Nhù đăng cho cha mẹ thì cháu sẽ tổ chức thay.
Cũng có rất nhiều người hiểu nhầm giữa lẽ Nhù đăng với lễ Ma Khô. Lễ Nhù đăng là lễ báo ơn hay lễ giố chỉ được tổ chức khi chủ nhà mơ thấy người đã mất trong nhà hiện về báo mộng.
Lễ Tết nhảy ở Sapa
Lễ Nhù đăng được tổ chức vào ngày con Rồng, ngày con trâu và kiêng tổ chức vào những ngày trùng với ngày mất của ông bà, bố mẹ trong gia đình. Khi gần đến ngày tổ chức thì chủ gia đình sẽ đi mời an hem, họ hàng, bạn bè và bà con làng xóm về dự lễ với gia đình và gia đình cũng mời những người trong ban tang lễ đến để giúp gia đình tổ chức lễ cúng. Lễ cúng diễn ra trong 2 ngày với nhiều nghi lễ khác nhau như nghi lễ mời linh hồn người chết về thăm lại nhà, nghi lễ giao trâu cho người chết ở ngoài bãi và sau cùng đó là nghi lễ tiễn biệt linh hồn người đã mất lần cuối. Để tổ chức lễ cúng thì gia chủ sẽ mời anh em đi chặt tre, mượn trống về trong nhà để gọi linh hồn người chết. Mỗi dòng họ lại có cách treo trống trong đám ma tươi và đám ma khô cũng khác nhau.
Ở trong đám ma khô dưới chân cột trống họ lấy 1 con dao, 1 chiếc chổi, 1 cái búa, 1 cái xẻng, 1 cái xà beng buộc vào chân cột trống và 1 đống than hồng đổ ở dưới mang ý nghĩa tượng trưng cho các công cụ sản gạt đường để đón linh hồn người chết trở về nhà. Sau khi treo trống xong thì người con dâu trong gia đình sẽ đi lấy 2 cái váy mới và dùng khăn vấn tròn váy lại để tạo thành hình nộm rồi đem vắt lên một chiếc giá tre để làm bàn thờ với ý nghĩa tượng trưng cho linh hồn người đã khuất trở về nhà. Ở bên dưới dùng 1 ván gỗ đặt 2 cây đồng âm dương, 1 chiếc đèn, 1 quả trứng bổ đôi, 1 chiếc chén để gọi người đã khuất về ăn cơm.
Những anh em họ hàng được mời về dự lễ đều mang theo một chai rượu, vài thếp giấy tiền, một gùi thóc, một bó củi hoặc tiền để phúng viếng người chết và giúp đỡ gia đình.
Lễ hội Róong Pọoc
Trống, khèn đánh thổi suốt đêm để mua vui cho linh hồn người chết và đến sáng sớm hôm sau thì họ làm lễ đưa linh hồn người chết ra ngoài bãi mổ trâu để làm lễ. Lễ cúng được tổ chức trên một bãi đất rộng và thoáng đãng. Gia đình sẽ nhờ người dựng 1 chiếc lán ở trên được lợp bằng cỏ gianh và trong lán đặt 1 ván gỗ để làm bàn thờ. Đồng thời họ sẽ dựng 1 chiếc giá bằng tre để treo 2 chiếc áo tượng trưng cho linh hồn người chết ngự ở trong đó. Bên cạnh lán họ dùng tre và cỏ gianh để buộc vòng quanh tạo thành 1 hình nộm giống với hình người và bên trên hình nộm sẽ được cài các con dao gỗ với ý nghĩa sẽ canh giữ và bảo vệ cho người đã khuất.
Còn ở phí trước lán họ sẽ buộc trâu và 1 chiếc trống, bên cạnh là bếp đun. Ở lán thờ, cột treo trống và bếp đun đựng 1 cây trúc có treo 1 con chim gỗ với ý nghĩa để canh giữ và bảo vệ đám không cho các loại ma khác đến phá rối lễ cúng.
Đối với các đồng bào dân tộc Mông thì dù giàu hay nghèo cũng đều không thể bỏ qua nghi lễ này bởi đây là nghi lễ có ý nghĩa rất quan trọng đối với gia đình không vỉ về mặt đạo đức xã hội mà còn mang đậm yếu tố tín ngưỡng tâm linh và thể hiện lòng biết ơn đối với người đã khuất.
Ngoài lễ Nhù Đăng của người Mông thì bạn còn có thể khám phá rất nhiều lễ hội truyền thống khác của các đồng bào dân tộc vùng cao ở Sapa bạn hãy tham gia chuyến du lịch Sapa 2 ngày 1 đêm để khám phá nhé.
